Er valt weer iets te kiezen - de AI editie
In mijn eerdere blog "Er valt weer iets te kiezen" besprak ik de verschillende keuzes die advocatenkantoren kunnen maken op het gebied van kantoorautomatisering. Vandaag vervolg ik dit thema en richt ik me op de keuzes waar veel kantoren nu voorstaan in hun zoektocht naar de beste AI-tools voor hun praktijk.
Laten we eerst heel even een klein stapje terug doen om goed te duiden waar ik het over heb. AI is het brede veld van systemen die menselijk denkwerk nabootsen. Een onderdeel daarvan is machine learning, waarbij systemen leren van data. Daarbinnen valt deep learning, dat gebruikmaakt van neurale netwerken voor complexere taken zoals spraak- of beeldherkenning. Op deze technieken worden toepassingen gebouwd met natuurlijke taalverwerking (NLP) waarmee de systemen menselijke taal kunnen 'begrijpen'. Pas in die laag vinden we AI-assistenten (zoals chatbots, virtuele adviseurs en tools als ChatGPT), die menselijke interactie nabootsen en informatie ontsluiten of werkprocessen ondersteunen. Dat is slechts één van de vele praktische toepassingen binnen het grote AI-ecosysteem, maar dat is wel het speelveld dat binnen de juridische wereld nu veel aandacht krijgt.
En ook daarbinnen zijn er diverse keuzes te maken en kan je makkelijk verdwalen. Check voor de aardigheid de AI legaltech map van de Legal technology hub maar eens. Om daar het overzicht te behouden lopen we een aantal voorvragen/keuzes langs in deze blog.
Keuze 1: een generieke of juridische AI assistent?
Net zoals bij de keuze tussen cloud en on-premises, is de keuze tussen een generieke of specifieke AI-assistent een belangrijke beslissing. Generieke AI-assistants, zoals Microsoft CoPilot en ChatGPT, bieden brede functionaliteiten die in verschillende contexten kunnen worden toegepast. Een beginnend advocaat stagiaire en secretaresse in één. Daarbij is CoPilot geïntegreerd in de Office software, wat de adoptie vergemakkelijkt. Zo kan je binnen Outlook vragen om een mail te schrijven of te herformuleren, in Excel formules laten opstellen en in Powerpoint een volledige presentatie laten maken aan de hand van je ‘agenda’. Je ziet dan ook dat CoPilot vooral goed aanslaat bij ondersteunende functies binnen kantoren (HR, Finance, etc.). Daarnaast is CoPilot populair bij kantoren die een DMS hebben gebouwd op Sharepoint, omdat de integratie dan volledig is (waarover later meer).
Deze AI assistants zijn echter (nog) niet juridisch geschoold. CELA, de juridische afdeling van Microsoft, gebruikt de tool zelf weliswaar ook en met de juiste prompts (of zelfs agents) kan je de assistent ook echt wel juridisch slimmer maken, maar er ontbreekt op dit moment wel nog wat kennis. Wat er daardoor kan gebeuren is dat de content (de eigen data van kantoor) waarmee de AI assistants worden gevoed, niet altijd juist wordt gestructureerd of geïnterpreteerd.
Voor het ophalen van de relevante gegevens uit contracten werkt het over het algemeen behoorlijk goed maar een juridische ‘open’ vraag stellen geeft niet altijd even goede antwoorden.
En daar komen de Legal AI assistants in beeld
Leveranciers zoals Harvey, Legora, SAGA, Legalmike, Uncover, Zeno en Andri.ai spelen hierop in door bestaande taalmodellen specifiek juridisch te trainen. Al deze leveranciers maken gebruik van RAG (Retrieval-Augmented Generation) die de AI helpt om uit de enorme berg data die beschikbaar is de juiste informatie te vinden en te gebruiken bij het beantwoorden van open vragen. Zo kan je een systeem bijvoorbeeld leren dat een uitspraak van de Hoge Raad in principe relevanter is dan die van de kantonrechter maar dat een uitspraak van de kantonrechter toch relevant(er) kan zijn dan die van de Hoge Raad omdat die kanton-uitspraak van net na een wetswijziging is bijvoorbeeld. Dat maakt dat de legal AI-assistent betere en nauwkeurigere antwoorden kan geven. Uiteraard biedt dit waanzinnige mogelijkheden en de kantoren die testen met dit soort software zijn over het algemeen zeer positief over de mogelijkheden.
Keuze 2: een generieke juridische AI tool of een specifieke juridische AI Tool
Het onderscheid tussen generiek en specifiek kan je ook verder uitdiepen binnen het bredere landschap van legal tech tools die gebruik maken van AI. Met als generieke oplossing de legal AI Assistants zoals Harvey, Legora en SAGA bijvoorbeeld en aan de andere kant de oplossingen die zich specifiek richten op:
- een bepaalde praktijk, zoals Uncover zich richt op de procespraktijk;
- een bepaald onderdeel van je werkproces. Denk aan Lexis create (voorheen Henchman) voor het zoeken naar gelijkluidende of aanvullende clausules in contracten. Of aan Juristic voor het snel en slim opstellen van stroomdiagrammen, organogrammen en tijdlijnen bijvoorbeeld op basis van de documenten waarmee je de tool ‘voedt’.
- het ontsluiten van publiek toegankelijke juridische content, zoals Moonlit, LegalMike, Zeno en Andri.ai bieden, of het bevragen van niet publiek toegankelijke content, met behulp van AI tools van de uitgeverijen.
Voor meer voorbeelden verwijs ik naar de eerder genoemde GenAI legaltech map.
Belangrijk daarbij is om je te realiseren dat vrijwel alle AI tools tegenwoordig een chatfunctie hebben en de mogelijkheid om eigen data te uploaden en te bevragen. De verschillen tussen de diverse oplossingen worden daardoor steeds specifieker en dus ook steeds lastiger te ontdekken.
Wat zou dan de doorslag moeten geven?
Dat is niet in algemene zin te zeggen. Maar ik denk wel dat je in ieder geval goed moet kijken naar de integratie met je eigen know how, meestal veilig opgeborgen (al dan niet gestructureerd 😉) in je DMS. Als daar een integratie tussen bestaat zodat de AI tool altijd de meest up-to-date informatie heeft en er ook documenten bevraagd kunnen worden waarvan jij als advocaat niet wist dat ze in je kantoorsysteem zaten, dan kom je een stuk verder. Bovendien blijven je documenten dan binnen het DMS, in plaats van dat er vertrouwelijke informatie geüpload gaat worden in andere systemen.
Bij het beantwoorden van deze vraag ben ik er overigens wel van uitgegaan dat de gekozen AI tool ook echt voldoet aan de behoefte van kantoor en duidelijk de oplossing is voor één of meerdere proble(e)m(en) die worden ervaren. Een AI tool is geen magisch toverstafje om een bottleneck in je werkproces of kantoorcultuur glad te strijken. Maar dat is dan weer een andere blog ;-)
Keuze 3: geïntegreerd in je DMS of gekoppeld met je DMS?
De meest gebruikte DMS’en bij de grotere kantoren in Nederland zijn Epona en iManage. Daarnaast is NetDocuments aan een sterke opmars in Nederland bezig (in de rest van de wereld zijn ze redelijk vergelijkbaar met iManage). Deze leveranciers hebben natuurlijk niet stilgezeten de afgelopen jaren. Epona profiteert vooral van de ‘Microsoft-first'-strategie die veel kantoren hanteren. Daardoor richten zij zich in eerste instantie op Microsoft Copilot, dat uiteraard naadloos integreert met hun SharePoint-DMS: Epona365 - Epona EU.
iManage biedt eigen geïntegreerde AI tools aan voor iManage cloud gebruikers en NetDocuments doet het momenteel goed in de vergelijkingen dankzij hun hapklare (maar nog wel aanpasbare) AI Apps onder de naam NDMax. De kant en klare agents helpen advocaten sneller te begrijpen waar AI toe in staat is en het dus te omarmen.
Voordeel van een in je DMS geïntegreerd AI systeem is natuurlijk de naadloze integratie met je DMS. Het nadeel is dat het ook alleen daarvoor in te zetten is en (nog) niet ingezet kan worden voor het bevragen van externe kennisbronnen, zoals rechtspraak.nl of de content van de grote uitgeverijen. Ook zal bij een eventuele overgang naar een nieuw DMS de AI tool ook vervangen moeten worden, wat zonde kan zijn van alle kennis die daarin opgebouwd is (eigen agents of veel gebruikte prompts).
Keuze 4: wat doe je met de legal research tools uit de markt?
In de wereld van legal research op openbare / betaalde bronnen is het ook lastig kiezen. Hoewel veel kantoren eerder al hebben gekozen voor Rechtsorde of Legal Intelligence, waardoor het logisch is om daarop voort te bouwen, zie je dat de AI-ontwikkelingen bij de achterliggende uitgeverijen deze keuzes nu wel degelijk beïnvloeden. SDU was overduidelijk sneller, met de introductie van GenIA-L maar Wolters Kluwer heeft nu ook een AI assistent, met een grotere hoeveelheid content die daarmee doorzoekbaar is. Daarnaast heb je losse tools zoals LegalMike, Zeno, Andri.AI en Moonlit voor een vergelijkbare toepassing maar dan op de publieke bronnen. Wat is dan wijsheid?
Hier zou mijn advies zijn: wacht het even af, als je contracten niet toevallig binnenkort verlengd moeten worden. ‘Rumour has it’ dat een aantal van de legal AI Assistents en Legal research tools die ik hiervoor benoemd heb, ook in gesprek zijn met de uitgeverijen. Dat zou het speelveld wel eens volledig op zijn kop kunnen zetten. Maar op welke manier precies, dat is nu nog onduidelijk.
Conclusie
Hoe voorkom je nou dat je voor elke mogelijke toepassing een aparte AI tool aanschaft waardoor je met veel hogere kosten eindigt en er mogelijk veel overlap zit tussen de tools? Op ILTACON vorig jaar was er een kantoor die het mooi verwoordde: werk van breed naar smal. Dus, ga eerst eens een pilot doen met een klein maar divers groepje binnen je kantoor en gebruik een meer generieke tool om te zien wat je daarmee kan. Op basis daarvan kan je bepalen welke tekortkomingen de tool heeft voor welke gebruikersgroep en wat er dus nog ontbreekt. En bedenk dat je in vrijwel elke generieke tool losse ‘agents’ kan bouwen, wat het mogelijk maakt om de algemene tool toch op specifieke use cases toepasbaar te laten zijn. Benieuwd wat een agent is, waar je zoveel over hoort? Check de voetnoot!
Hou het groepje gebruikers daarbij klein om zo op overzichtelijke schaal te kunnen beoordelen of de tool wat voor je is. En om te bezien wat er nodig is om je mensen hiervoor aan boord te krijgen. Want hoewel innovatieafdelingen bestookt worden met vragen vanuit de praktijk over ‘wat doen wij met AI?’ blijft de adoptie achter als je mensen hier niet heel goed in begeleid. Gewoon een tool ‘aanzetten’ werkt nooit.
Net zoals bij de eerdere keuzes, is het dus belangrijk om erachter te komen welke tool het beste past bij de doelen van kantoor en de specifieke behoeften van alle bloedgroepen binnen je kantoor. Misschien is de uitkomst uiteindelijk wel dat de staf gaat werken met CoPilot, alle advocaten met een (al dan niet in het DMS geïntegreerde) legal AI assistent en één bepaalde sectie daarnaast de beschikking krijgt over een specifieke AI tool voor werkzaamheden die alleen zij verrichten. Dat kan je niet vooraf helemaal uittekenen; daarvoor is vooral belangrijk dat je gaat beginnen.
Kan je daar wel wat hulp bij gebruiken? Wij helpen je graag op weg!
Voetnoot: wat zijn AI Agents eigenlijk?
AI Agents zijn meer specifieke digitale assistenten die zelfstandig voorgedefinieerde taken kunnen uitvoeren met behulp van AI. Bijvoorbeeld het analyseren van bepaalde documenten en de uitkomst daarvan op een bepaalde, vooraf vastgestelde wijze, weergeven. Een Agent ‘bouw’ je één keer en daarna worden alle taken die erin verwerkt zijn telkens uitgevoerd. Agents zijn daardoor in staat om ‘zelfstandig’ meerdere stappen te zetten, tools of systemen aan te sturen, en taken af te ronden zonder telkens expliciete input van de gebruiker te vragen.
Veel van de tools die je nu op de markt ziet hebben enerzijds de chatfunctie waarmee je vraag en antwoord kan uitvoeren op de content die je op dat moment daarvoor aanwijst en waarbij je de vraag telkens iets bij kan schaven of aan kan vullen. Daarnaast zijn er een aantal veel voorkomende processen in de advocatuurlijke praktijk in een ‘agent’ ingebouwd binnen die tool, zodat je daarmee meteen aan de slag kan. Zoals bijvoorbeeld die contract analyse met standaard kolommen of het genereren van een tijdlijn volgens een bepaald format. Met de juiste training kan je vervolgens zelf ook agents bouwen in een aanvullende module (vaak iets van studio genoemd).
ChatGPT verwoordt het verschil als volgt: “denk aan de chatfunctie als een slimme jurist-in-opleiding die je vragen beantwoordt en meedenkt — handig voor snelle uitleg of het herformuleren van teksten. Een AI Agent daarentegen is meer als een juridisch medewerker met eigen verantwoordelijkheden: je geeft de opdracht “analyseer dit vonnis, zoek relevante jurisprudentie en stel een eerste reactie op,” en de Agent voert deze stappen zelfstandig uit, eventueel met terugkoppeling onderweg”.